Het SEEKING syteem: geluk zit soms in een klein koekje.

Het SEEKING Systeem:

Geluk zit soms in een klein koekje.

Wie kent het niet? Je komt aan in de weide met een wortel in je jaszak en je paard kan niet stoppen met ernaar te neuzen. Of… je bent bezig met één of ander karweitje op de track van je paardenparadijs, en je paarden staan er allemaal leuk op te kijken. Of… je ondeugende ruin breekt voor de zoveelste keer door het draadje en staat in je zadelkamer alle opbergdozen door elkaar te rommelen. 

Heel herkenbaar en redelijk normaal paardengedrag, toch? Wat minder mensen weten is dat wat je paard hier doet, in feite behoort tot zijn ‘SEEKING Systeem’. 

En ja, ik hoor je al denken… ‘SEEKING.. wat?!’. Het is inderdaad geen term die je heel vaak hoort. En toch is het iets dat best belangrijk is voor het geluk van je paard. Er is namelijk een sterke link tussen het SEEKING systeem en mentaal welzijn. In deze gastblog wil ik je daarom graag even uit de doeken doen wat SEEKING is, wat het met je paard doet en hoe je het kan inzetten om een gelukkiger en stressbestendiger paard te krijgen. 

Maar wat is SEEKING nu net? We beginnen met een deep dive in de wetenschap!

De zeven emotionele systemen van Panksepp

De Amerikaans-Estse wetenschapper Jaak Panksepp was een pionier op het vlak van ‘affective neuroscience’. Dat betekent dat hij zich bezighield met de neurowetenschap achter emotie. In zijn baanbrekend onderzoek toonde hij aan hoe verschillende delen van de hersenen oplichten bij verschillende gevoelens. Uiteindelijk identificeerde hij zeven, primaire emotionele systemen:

• FEAR (angst)
• RAGE (woede)
• PANIC/GRIEF (verdriet en diepe angst veroorzaakt door verlating/eenzaamheid)
• LUST (seksuele opwinding, verlangen)
• CARE (zorgzaamheid, tederheid, liefde)
• PLAY (spel)
• SEEKING (anticipatie, nieuwsgierigheid, drive)

Deze zeven systemen vormen de basis van de emotionele wereld van mens én dier. (En ja, je moet de namen van systemen wel degelijk met hoofdletters schrijven 😉 )

Bij de meeste van deze systemen kan je je meteen wel iets voorstellen... Enkel SEEKING is eentje die wat minder vanzelfsprekend is, en dat is gek, want het heeft best wel een grote impact op onze leefwereld. Het is namelijk de grootste motivator voor al wat we doen, onze drive.

Het wordt misschien duidelijker als ik een paar voorbeeldjes geef. 

SEEKING is het gevoel dat je hebt als…

• Er een pakketje wordt geleverd
• Je die sudoku bíjna hebt opgelost
• Je de deur naar je hotelkamer de eerste keer opendoet
• Je tussen alle kledij in de solden hoopvol naar jouw maatje zoekt
• Je een gloednieuw boek openslaat
• Je je sociale media apps opent om te kijken hoeveel likes je nieuwe post heeft

Het gaat namelijk vooral over het gevoel in de aanloop naar een reward of beloning, en niet zozeer over het krijgen van de beloning zelf. Het is benieuwd zijn, vol verwachting, nieuwsgierig, onderzoekend, hoopvol, … 

De voorbeelden hierboven zijn uitersten. Lees je verder in Panksepp’s werk, dan merk je dat het SEEKING systeem eigenlijk een gigantisch deel van onze dagelijkse gedragingen bepaalt: van op zoek gaan naar de sokken onder je bed, over elke google search, tot het uitvissen wat er gaande is met die collega die vandaag wat triestig lijkt,… alles wat ons als mens (en dier) voor een vraagteken of uitdaging stelt, activeert in meer of mindere mate SEEKING. 

Samen met mijn vriendin (en gedragsdierenarts) Hanna, zijn we het onze innerlijke ‘Dora the Explorer’ gaan noemen. We trekken elk jaar een keertje samen op reis om naar hartenlust ergens te gaan rondtrekken waar we nog nooit zijn geweest. En hou je hart maar vast als wij dan een plaatselijke supermarkt binnenlopen. We komen namelijk sowieso buiten met de vreemdste eetwaren. Of die dan allemaal evengoed meevallen, dat valt nog te bekijken 😉, maar het gevoel dat we krijgen als we door die supermarkt aan het browsen zijn: we both love it!

Dopamine

De oorzaak van dat goede gevoel ligt bij het hormoon dopamine, dat vrijkomt bij de activatie van het SEEKING systeem. Dit hormoon houdt sterk verband met leerprocessen. Het zorgt ervoor dat we dingen die onze hersenen als nuttig ervaren, opnieuw gaan willen doen. Zo leren we bij én overleven we.

Een voorbeeldje: stel dat je paard door uit te breken bij het lekkerste voer in je voerton geraakt. De dopaminerelease die hij krijgt, gaat ervoor zorgen dat hij geleerd heeft dat door het draadje duwen hem lekkers oplevert. De nieuwsgierigheid die hem triggerde om door de draad te kruipen, dat is dan weer het SEEKING systeem.

Dopamine veroorzaakt een goed gevoel en is daardoor ook verslavend. Scrollen op sociale media zorgt bijvoorbeeld voor kortstondige dopamine releases, waardoor het wegleggen van die smartphone dus net zo verschrikkelijk moeilijk wordt. Zoals Sum 41 de afgelopen zomer veelvuldig door de radio brulde: You did it for the dopamine.

SEEKING en welzijn

SEEKING op zichzelf voelt niet alleen goed, onderzoek wijst ook uit dat er een nauwe band is met welzijn.

Wanneer er weinig activatie is van het SEEKING systeem, spreken we namelijk van depressie. Wat we ook weten is dat een overmatige activatie van het PANIC/GRIEF systeem op zijn beurt zorgt voor een uitschakeling van het SEEKING systeem… SEEKING en welzijn gaan dus echt hand in hand.

In realiteit gaat welzijn vaak in de eerste plek om het creëren van een goed management dat inspeelt op het natuurlijke gedrag van je paard. Vaak worden hiervoor de Vijf Vrijheden aangehaald. Ik ga ze hier niet herhalen, dat zou me helemaal te ver afleiden (en ik ben al zo hopeloos afgedwaald – haha) … Maar weet bijvoorbeeld dat een stabiele kudde precies ervoor zorgt dat PANIC/GRIEF (basically verlatingsangst voor veel paarden) niet te actief wordt. Hapje-stapje voer opnemen, of dat nu via voerpunten of op de weide is, is een voorbeeld van hoe goed management SEEKING passief stimuleert.

Wil je je management nog verder optimaliseren, dan kan je dat door actief zélf het SEEKING systeem van je paard gaan stimuleren.

SEEKING in actie: verrijking

En net daar komt uiteraard de aap uit de mouw. Twee van de meest succesvolle manieren om het SEEKING systeem van je paard te stimuleren zijn R+ training en het aanbieden van verrijking. In beide gevallen bied je je paard vrijblijvend een puzzel aan, waarbij het juiste antwoord hem een (voer)beloning oplevert. Exact dus waar SEEKING op gericht is.

Als je deze blog leest, ben je terecht gekomen op de blog van Paardendroom. Lynn maakt er haar missie van om paardenlevens beter te maken met allerlei soorten verrijking. Of het nu een snuffelmat, een smulstaaf, plukkruiden, een voerpuzzel of een slowfeeder is, elke soort verrijking biedt in verschillende vormen en moeilijkheidsgraden een uitdaging die het SEEKING systeem rechtstreeks activeert. En dus bijdraagt tot een gelukkiger paard!

SEEKING is het verschil tussen een saaie, vierkante zandpaddock waar niets te ontdekken valt, en een paardenparadijs waar je paard kan browsen tussen groenaanplantingen en verschillende voerpunten en -puzzels. SEEKING maakt het leven van je paard uitdagend en vervullend. Het maakt je paard ook weerbaarder en stressbestendiger op een heel natuurlijke en gemakkelijke manier.

Geef toe, na het lezen van deze hele uiteenzetting (sorry, ik weet dat het lang was), kan je niet anders dan enthousiast worden van verrijking, toch? Die gekke voerbal, kleurige snuffelmat of takkenbundel maakt het leven van je paard gewoon effectief beter! Science says so: een megagoeie reden om je eigen SEEKING compleet los te laten gaan in de Paardendroom webshop 😉 

Liefs,

Noor
Instructeur Het Verfijnde Paard
Medeoprichter van Equine Welfare Team
En Dora The Explorer op alle vlakken van paardenwelzijn <3

Trainerstip:

Vaak zie je dat paarden die stress moeilijk verwerken of snel overprikkeld zijn, in het begin veel moeite hebben om deze puzzels op te lossen. Hun SEEKING systeem heeft wat tijd nodig om zich volledig te ontplooien. Start in zulke gevallen altijd met eenvoudige verrijking waarbij ze snel aan hun beloning komen: grootmazige netten, takken op de grond, een goed gevulde snuffelmat. Eens ze wat gewend zijn aan dit soort uitdagingen, kan je verder opbouwen. Je zal zien dat deze paarden, zeker in combinatie met R+ training, prachtig kunnen openbloeien.

Referenties

Badt, K. (2013). Depressed? Your "SEEKING" System Might Not Be Working: A Conversation with Neuroscientist Jaak Panksepp. Huffington Post. https://www.huffpost.com/entry/depressed-your-seeking-sy_b_3616967

Panksepp, J. (1998). Affective neuroscience: the foundations of human and animal emotions. New York: Oxford University Publishers.

Panksepp, J., Biven, L., & Siegel, D. J. (2012). The archaeology of mind : neuroevolutionary origins of human emotions. New York: W. W Norton.